24-04-2020
O.F. Mossberg & Sons, Inc.
Veel wordt geschreven over lever action modellen van het merk Winchester. Logisch, ze zijn mooi, schieten perfect en we gebruiken ze al jaren en we zijn er een laaiend enthousiast over. Maar er zijn meer lever action modellen van andere merken die langzamerhand wat meer in de belangstelling komen te staan. Een fabriek waar je niet zoveel over hoort is de Amerikaanse firma Mossberg gevestigd in North Haven in de staat Connecticut.  Deze fabriek is er al vanaf 1919 en is vandaag de dag bekend door de shotguns welke de Amerikaanse overheid heeft aangeschaft. Wij gaan het niet hebben over shotguns maar over een speciaal lever action model welke enigszins afwijkt dan wat we gewend zijn, de 464 SPX en wel in kaliber .22 long rifle en .30-30 WCF. 

Slogan van de fabriek luidt: 

ARM YOURSELF WITH MOSSBERG

Het bedrijf Mossberg.
De naam Mossberg klinkt eerder Scandinavisch dan Amerikaans en dat klopt ook. Oscar Frederick Mossberg (1866–1937) kwam uit Zweden en emigreerde in 1886 naar Amerika om in de wapenindustrie te gaan werken. Hij was toen 20 jaar oud. Eerst werkte hij bij Iver Johnson en later bij Stevens en Marlin-Rockwell. Daarna ging hij samen met zijn twee zoons Iver en Harold een eigen bedrijf beginnen. De zaken gingen goed en niet lang daarna, in 1921, werd een fabriek geopend in New Haven. Jawel, dezelfde stad als waar Winchester was gevestigd. Pas in 1960 werd de fabriek in North Haven in gebruik genomen. Bijzonder detail: Vandaag de dag wordt het bedrijf nog steeds geleid door een nazaat van Oscar Frederick en wel Alan Iver Mossberg jr. Dus nog steeds is het een familiebedrijf en dat is gezien de lange tijd echt bijzonder.
Het bedrijf maakt gigantisch veel typen vuurwapens en voor de geïnteresseerden, kijk eens op de site en klik hier.

Het Model 464
Naast de standaard klassieke klein- en groot kaliber lever action modellen, die de aanduiding 464 hebben, biedt het bedrijf een lever action model aan welke zeer in het oog springt. Het wapen is geheel zwart en heeft zelfs een tactische uitstraling als ware het een wapen van een speciale eenheid en heeft als aanduiding, 464 SPX. De gehele lever action lijn valt dus onder de noemer Model 464. Een afbeelding hieronder laat het klein kaliber SPX model in volle glorie zien. En wilt u een review zien, klik dan hier.

Schutters die normaal gesproken geen interesse tonen voor een traditioneel model lever action wapen kunnen wellicht geïnteresseerd raken door dit moderne SPX model. Het wapen heeft een kunststof kolf van ATI (*) welke in meerdere standen (6 stuks) verstelbaar en uitschuifbaar is. Dat wordt erg gewaardeerd door de gebruikers, zeker in combinatie met het gebruik van een richtkijker kan men het richten en correct schouderen bewerkstelligen. En bij volledig ingeschoven kolf is het wapen zeer compact om te vervoeren. 
*1 ATI staat voor Advanced Technology International. Een bedrijf welke gevestigd is in de staat Wisconsin. 
Er zijn speciale bevestigingsrails gemonteerd van elk 17,5 cm lang om allerlei toeters en bellen te monteren. Er kan moeiteloos een kijker op geplaatst worden of een zaklamp. Het wapen is voorzien van een afneembare mondingsdemper welke ook afneembaar is. Een speciale moer wordt dan op de schroefdraad van de loop gedraaid als afwerking. Allemaal zaken die we normaal gesproken niet tegenkomen op een traditioneel lever action model. Verder is het wapen uitgerust met zaken welke ook bij het standaard model zijn gemonteerd. Een zijdelings en in hoogte verstelbaar klapvizier middels boutjes en een tunnelkorrel. Echter bij het SPX model wordt gebruik gemaakt van fiber optic sights.
Eigenlijk is het wapen verder technisch gelijk aan zijn naamgenoot zonder extra letter aanduiding, zoals hieronder te zien is.

Beide wapens hebben een 18 inch loop en ook de spoed  van 1:16 (1:406 mm) is gelijk.  
Het mechaniek is hetzelfde. De inwendige delen, slede- afsluiter en de hevel zijn van staal maar kastwanden, kast- afdekking en geplaatste rails zijn van lichtmetaal. De magazijnen kunnen 13 stuks .22 long rifle patronen bergen en het laden gaat via een opening in de laadbuis, gelijk aan andere merken die randvuur patronen verschieten. De trekkerdruk ligt rond de 2350 gram voor de klassieke versie en 2200 gram voor de SPX. 
Maar zoals nu goed is te zien, de wapens zijn totaal verschillend qua uitstraling. Het SPX ontwerp heeft behoorlijk de aandacht op zich gevestigd gekregen. Vreemd genoeg komt het SPX .22 long rifle ontwerp vaker als beter wapen uit de bus dan de traditionele randvuur versie met houten kolf en rubber opzetstuk. Een kolf die in de vakbladen wordt aangeduid met enkel de term "Wood". Dat betekent dat het een goedkopere licht gekleurde houtsoort is gebruikt en niet het bekende walnoten.
De afwerking van de SPX schijnt een stuk beter te zijn dan de traditionele versie. Regelmatig wordt bij het traditionele model genoemd dat uitwerpen van de hulzen niet altijd vlekkeloos verloopt en dat de overgangen van hout naar staal niet mooi strak aansluiten en dat is slordig. Er gaat zelfs een gerucht dat de positie van de uitwerp opening niet goed is gekozen. Zou kunnen.
Het SPX ontwerp heeft daar geen last van. Of er is wel degelijk een technisch verschil aanwezig tussen beide wapens of de afwerking is bij de SPX op een hoger niveau getild. Wat zeker vaak wordt genoemd in de vakbladen is de volgende opmerking:

The SPX is definitely an upgrade to the standaard model.

Maar wat valt er over de veiligheid van het wapen te schrijven?

Zoals te zien op bovenste afbeelding (plaatjes doen het soms beter dan tekst) is het duidelijk. Het wapen heeft een zogenaamde triple safety welke we pas later zien bij de latere Amerikaanse Winchester lever action modellen en bij de Miroku productie. Mossberg wilde de kast klassiek houden en zeker geen cross bolt safety toepassen. Deze vorm van veiligheid werd door velen in de US nogal fel bekritiseerd. Voor de duidelijkheid, de afbeelding hierboven laat een zwaar kaliber model zien. De laadpoort is duidelijk in de kast zichtbaar. De veiligheid is echter hetzelfde als die voor de klein kaliber versie.

We noemen de veiligheidsvormen even op: 
De top tang safety is een schuifveiligheid welke op de bovengreep is geplaatst. Exact gelijk aan de allerlaatste USA Winchesters en de Winchester Miroku productie.
De lever safety is geplaatst achter de trekker. Enkel een goed aangespannen hevel kan de weg voor de trekker vrijmaken om zo naar achteren te bewegen. WE kennen dit van het Winchester Model 94.
En als laatste is er een hammer block safety. Dat is een soort transfer bar safety systeem zoals op de Winchester 94. De trekker moet men naar achteren bewegen om zo de safety weg te nemen en de weg vrij te maken en de haan kans te geven om te vallen. De aanduiding Transfer bar wordt bewust niet genoemd omdat dit door Ruger is geïntroduceerd in de revolvers.

Een stukje geschiedenis.
Het Mossberg lever action Model 464 (traditioneel model) werd begin 2008 op de markt gebracht. Dus kort nadat Winchester had besloten te stoppen met de Amerikaanse productielijn. Tijdens de Shot Show in Las Vegas zag men al tijden dat de interesse voor een lever action aan het dalen was. De wat jongere bezoeker liep veel liever gelijk naar de semi- automatische modellen en had geen oog voor een klassiek ogend wapen. Men trok een verkeerde conclusie. Winchester besloot overzee nog wat lever action wapens te laten maken en heeft nooit beseft dat de interesse, juist in Amerika, nooit zomaar kon ophouden te bestaan. Dat de jeugd niet naar een bepaald model kijkt wil niet zeggen dat het niet populair is. Integendeel, miljoenen Amerikanen zijn er wel gek op.
De beslissing van Winchester om de icoon uit handen te geven aan de Japanners viel bij een hoop schutters verkeerd. En achteraf gezien zal men al rap beseffen dat die stap ook fout was. Men had het wapen heel simpel op eigen bodem kunnen produceren.
Het kon niet lang duren eer anderen dit zouden gaan oppakken. De concurrentie lag al op de loer en heeft direct toegeslagen om het ontstane gat in de markt op te vullen. Mossberg startte een lever action productiemodel welke gebaseerd was op het Model 94 van Winchester. In 2012 werd het 464 model uitgebreid met een SPX versie en al spoedig op de wapenbeurzen getoond aan het publiek.
En vergeet ook niet het merk Henry. Inmiddels hebben ze dit wapen in Amerika geproduceerd en er al een miljoen van verkocht. Hoezo geen interesse? Een hele verkeerde inschatting en draai dat nu maar weer terug. Helaas gaan zo echte Amerikaanse merken naar de knoppen en is het niet echt "made in America" meer. 

De SPX kwam dus als groot kaliber wapen op de markt en wel in het beroemde Winchester kaliber .30-30 WCF.
Ondanks dat het ontwerp gebaseerd is op het Winchester Model 94, werd er ook goed gekeken naar andere grote merken. Zo is de slede- afsluiter van de Mossberg niet vierkant maar rond zoals bij de Marlin 336 wordt toegepast. En ook de extractor (patroontrekker) is afgekeken van die van het Marlin model. Uitwerpen van de klein kaliber huls geschiedt vanzelfsprekend naar opzij.

Wat gegevens van de wapens zijn hieronder te zien.
Links de traditionele 464 in kaliber .22 long rifle en rechts de SPX in kaliber .30-30.
En ook de fabriek maakt vergissingen want een .30-30 model met zo,n korte 16 inch loop kan nooit 13 patronen bevatten.
Dat moet dus 6 stuks zijn, zie rechter tabel.

En om het volledig te maken had men de trekkerdruk en de gebruikte kolfmaterialen ook kunnen aangeven.

Wordt het een 464 SPX in .22 long rifle of .30-30 WCF?
Stel u wil een dergelijk wapen aanschaffen, dan kan de keuze soms lastig zijn. Wordt het een .22 long rifle of een .30-30 WCF?
De .22 long rifle zal aanzienlijk goedkoper schieten dan de zwaardere versie maar met de duurdere .30-30 patronen. Maar die presteert weer goed op de 100 meter. Een groep van 2 inch is met dit wapen makkelijk haalbaar.
Maar wat kunnen we doen met de .22 long rifle op bijvoorbeeld 50 meter afstand? Die afstand is erg populair en wordt veel geschoten bij de WLASSH wedstrijden. Deze discipline heet dan Legacy.
De prestaties van het .22 model zijn hieronder zien. Een Duits wapenmagazine (Visier) heeft een test gedaan op deze afstand. 
We vertellen er zo iets meer over.