05-10-2022
Door Ronald van den Brakel en Robert Teske.

Het plaatsen van een Marble Arms tang sight op een Winchester Model 9422.
Deze montage zie je niet zoveel omdat de wapens al voorzien zijn van een groef in de bovenzijde van de kast. Het plaatsen van een ander richtmiddel is dan heel eenvoudig. Een Skinner vizier kan zo op deze groef geschoven worden dus is deze optie de meest voorkomende.
Maar dat wordt hier nu niet gedaan. Er is gekozen om een klassiek ogende Marble Arms tang sight te monteren.
Maar wacht even, een Skinner is makkelijk te plaatsen waarom dan gaten boren in de bovengreep voor een ander type richtmiddel?

Het antwoord is dat niet iedereen een Skinner met het kleine diopter inzetstuk (aperture hole) een prettig vizier vindt.
De klacht die je veel hoort is dat de buitenring van de diopter een te dunne rand heeft en dat daardoor het oog toch een beetje langs dit onderdeel kan kijken en zo voor verkeerde afleiding zorgt.
Een tang sight heeft vaak een grotere ring om de diopter zitten en dat geeft veel meer rust tijdens het richten.
En er is nog een reden, een tang sight is authentieker dan de wat modernere Skinner variant.
Ons lid Ronald van den Brakel heeft een Winchester Model 9422 uit de allereerste productierun. En aangezien hij dit wapen toch niet wil verkopen is het besluit genomen om te kiezen voor een tang sight en het onvermijdelijke boren om dit mooie richtmiddel te kunnen plaatsen.

Zal de waarde daardoor zakken? 
Voor een verzamelaar van wapens die volledig ongeschonden wapens prefereert wel maar voor de sportschutter en liefhebber van lever action wapens die de wapens ook graag gebruikt niet. Die zal, als de klus professioneel uitgevoerd is juist waarderen wat is gedaan. En het is deel van de historie van het wapen geworden.
We maken ons geen zorgen over een eventuele verkoop, het geweer gaat nooit weg want ook zoon Tim gebruikt het geweer inmiddels met succes op de schietvereniging.    

Tijd om een tang sight te plaatsen op een Winchester Model 9422. 

De voorbereidingen.
Het wapen moeten we natuurlijk geheel onbeschadigd laten tijdens de montage, dat is een must. Daardoor moeten we wel wat voorbereidingen treffen. Het eerste wat gedaan moet worden is het wapen in de klem plaatsen zodat de handen vrij zijn voor het belangrijkste, het uitmeten van de tang sight op het wapen en daarna aftekenen en centeren van de gaten.
Vaak schoot het wapen al prima met de bestaande richtmiddelen en diezelfde richtmiddelen helpen ons nu om de uitlijning te bewerkstelligen.

Belangrijk om in de gaten te houden tijdens meten zijn de volgende punten:
- Kan het wapen nog prettig vastgehouden worden?
- Kan de haan onbelemmerd naar achteren bewegen tijdens repeteren?

- Loopt alles naar wens tijdens repeteren van het wapen?
- Is de tang sight volledig neerklapbaar en past het ook nog goed in een foedraal? 

De bestelling is binnen, dit keer is het onderdeel besteld bij een Duitse wapenhandelaar (Waffen Ferkinghof) en niet in Amerika. Het is vervelend als er steeds maar weer pakjes zogenaamd zoekraken dus zoeken we het dichterbij.

Wapen in houder plaatsen.
Het eerste wat moet gebeuren is het wapen plaatsen in een speciale klem. Een klem die natuurlijk zo is gefabriceerd dat er geen beschadigingen optreden tijdens inspannen. Oliebestendige en stroeve rubberen blokken houden het wapen keurig op hun plek. De handen vrij hebben is noodzakelijk want eerst moet de tang sight worden gepast op het wapen. Pas als de positie voor 100 % zeker is, dan kunnen de gaten worden afgetekend op het staal.
Ja dat is wel iets wat moet gebeuren, boren in de bovengreep van het wapen.
Plaats de tang sight in positie en plak deze vast met wat schilderstape. Van alle kanten aandachtig bekijken of de montage enigszins recht staat. Optisch moet het wel kloppen.

Nu het onderdeel is geplaatst kunnen we het wapen testen op repeteren. Werkt alles naar behoren en gaat de haan ook volledig naar achteren zonder iets te raken? Dat moet echt met zekerheid getest worden anders gaat het mis. Maar aan de andere kant, er is niet veel ruimte en automatisch schuif je de tang sight al zover mogelijk naar achteren op de bovengreep, net een fractie voor het deel waar het hout van de kolf begint.
Het onderdeel staat netjes op het wapen en vanaf achteren gezien ook keurig recht. De verdeling op de bovengreep is symmetrisch dus is het tijd om de knoop door te hakken en het gat af te tekenen. Dat kan het beste met een permanent marker stift gebeuren.

Boren van het eerste gat.
Het beste kan men zich concentreren op het plaatsen van een enkel gat met schroefdraad. Dan de tang sight plaatsen en vastzetten met een bout. Licht aandraaien en dan pas het volgende gat aftekenen. 
Maar voor het zover is moet eerst dat eerste gat geboord worden en dat kan het beste gebeuren in een machineklem en onder een boorkolom en niet zo uit de hand.
Het wapen in deze situatie inspannen in de machineklem kan niet, de kolf moet eerst eraf. Deze zit bij een Model 9422 heel anders vast dan bij een Model 94. Er is geen bout zichtbaar welke dwars door de boven- en ondergreep loopt. Nee, deze kolf wordt vastgezet vanaf de achterzijde van de kolf middels een lange bout. En om daarbij te komen moet de kolplaat eraf.

De kolfplaat is eraf en duidelijk zichtbaar is nu het gat van de kolfbout te zien

Nu de kolfplaat weg is kunnen we centrale bout los gaan draaien. Deze lange bout heeft een sleufkop in een zeskant.
We adviseren om niet een grote schroevendraaier te gebruiken maar een Engelse 1/2 inch dop en een klein ratelset met verlengstuk. In veel gevallen gebruiken we voor deze klussen een "1/4 drive" ratelset.
Plaats de dop over de boutkop en draai de bout los. Let op, deze kan behoorlijk vastzitten. Mocht dit zo zijn, haal het wapen uit de houder en leg hem plat op de werkbank en draai dan de bout los. Er is dan meer controle om kracht te zetten.

Nu is het tijd om het wapen geschikt te maken voor de boorsessie. Het beste wat gedaan kan worden is het metaal te voorzien van tape ter bescherming. Laten we de rest ongemoeid, dus loop en kast blijven aan het achterstuk gekoppeld, dan moet het gehele wapen beschermd worden met wat doeken en tape. Het voordeel van een groter onderdeel in de machineklem mag duidelijk zijn, meedraaien gebeurt dan niet snel. Wel moet dan het wapen goed uitgelijnd worden tegen verplaatsen tijdens boren. De klus is natuurlijk veel makkelijker als je dit met twee man doet.

Welke maat moeten we boren voor deze schroefdraad?
Om dat te weten moeten we de schroefdraad vooraf wel weten. In de verpakking van Marble Arms zaten twee bevestigingsboutjes met Amerikaanse schroefdraad en die tappen moeten wel in huis zijn. 
Als we de boutjes van de tang sight opmeten, dan zien we dat de buitendiameter bijna 4,8 mm is.
Met de schroefdraadmeter checken we het aantal gangen, dat is 32. (32 omwentelingen over een inch lengte genomen = 32 omwentelingen in 25,4 mm). (1 omwenteling is dus 1 gang) De schroefdraad die hier voor in aanmerking komt is:

10-32 US National Fine.

Info schroefdraad en voorboren:
US National Fine in 10- 32 maat kan men voorboren met een 4,1 mm boor, zie tabel hierboven.
Omdat de "upper tang" dik genoeg is kunnen we volstaan met een 70 % sterkte. Dat is ruim voldoende, deze waarde komt overeen met boor 4,1 mm. Gebruikt men boor 4,2 mm, dan houden we nog 65 % uittreksterkte over.
We zullen het wapen recht onder de boorkolom moeten plaatsen, enige hulp is dan erg makkelijk.
Kleiner boren kan maar waarom de stress op de tappen opvoeren als dit qua kracht niet nodig is.

Het wapen voorzichtig fixeren in de machineklem.
Boor het gat voor met het 3 mm boortje en boor daarna met de 4,1 boor.
Het staal van de Winchester is geen "laag constructie" staal maar wel van enige kwaliteit, boor dan ook met nieuwe staalboortjes en gebruik wat snij- olie, dat komt de standtijd van de boor en het snijden ten goede.
U zult zien, het gaat dan heel goed.
Let ook op de boorpunt, staat deze wel in het midden? Niet alle nieuwe boren zijn perfect en snijvlakken die niet helemaal gecentreerd zijn afgewerkt boren een groter gat!!
Dat is iets wat we zeker niet willen, dus controleer die 4,1 of 4,2 mm boor goed. Boor eventueel eerst in een proefstukje en meet de gatmaat op.
Is het gat eenmaal geboord, neem het wapen onder de kolom vandaan en fixeer hem in een betere klem.
Op naar de volgende stap, de schroefdraad snijden.

Na het plaatsen van de eerste schroefdraad het wapen weer in de houder plaatsen voor het vervolg, het centreren van het tweede gat. Plaats de tang sight op de bovengreep en draai het boutje licht aan. Teken nu met de permanent marker het tweede gat af. Het lijkt omslachtig maar nu komen de gaten wel exact daar te liggen waar het moet en er is straks onderling geen spanning tijdens aandraaien van de bouten. de bouten moeten elkaar helpen en niet tegenwerken.

De laatste controle.
Herhaal de gehele procedure voor het tweede schroefdraad gat.
Is dat ook gereed, goed de zaak schoonblazen en de tang sight weer plaatsen en vastzetten maar nu met twee boutjes.
Het is tijd om alles nog eens goed te controleren en dat kan het beste met een repeterend wapen.
Technisch staat de tang sight mooi in lijn op de bovengreep maar is deze ook in lijn met het originele vizier?
Dat moet nog wel gecontroleerd en afgesteld worden.

Na afstellen en repeteren toch een verrassing.
Nee, er is niets verkeerds gedaan. Er is gekozen voor een technisch correcte plaatsing die optisch ook moet kloppen.
Wat is hier dan aan de hand?
Niet alle wapens zijn gelijk, dat was toen al te merken bij het plaatsen van een Skinner sight op een Model 9422. Bij het ene wapen kon een standaard korrel gewoon blijven zitten terwijl bij een ander wapen een verhoogde korrel noodzakelijk was. De wapens zijn dus niet echt recht. En ook deze eerste productierun is niet helemaal recht uitgelijnd. Om de tang sight in lijn te brengen met het standaard vizier was het noodzakelijk om deze een stuk meer naar links te stellen. 
Alle drie de richtmiddelen staan perfect in lijn maar de slede- afsluiter tikt nu heel lichtjes tegen de steel van de tang sight aan en dat hadden we nooit vooraf kunnen bedenken. Hadden we niet zoveel naar links moeten stellen dan bleven de twee uitstekende punten van de slede- afsluiter ruim weg bij de verstelbare steel van de tang sight en was er niets aan de hand. Dit kwam pas naar voren bij het afstellen.
Hadden we dan de gehele tang sight niet beter iets kunnen kantelen naar links?
Nee want dan is het optisch geen gezicht als je het wapen van achteren bekijkt. En het had niets uitgemaakt want dan had direct de ene punt van de slede- afsluiter waarschijnlijk toch de steel geraakt.
Hadden we gehele voet van de tang sight dan helemaal naar achteren moeten plaatsen, bijna tegen het hout aan? 
Dat had gekund maar dan komt het achterste boutje wel heel dicht tegen de rand van het metaal aan.
Hoe gaan we dit nu oplossen?

Wat zijn we weer kritisch!
Er is gekozen voor deze manier van plaatsen van de tang sight voet maar achteraf blijft de vraag hangen; had deze niet beter nog iets naar achteren gekund? 
Een klein stukje had dit mogelijk geweest maar in ons geval had het waarschijnlijk niet veel uitgemaakt en was er toch nog en kleine ingreep nodig geweest. Maar voor de schutters die deze klus willen herhalen is een waarschuwing wel op zijn plaats:

Plaats desnoods de voet op de uiterste achterste rand van de bovengreep.

De oplossing werd in ons geval gevonden in het weghalen van de scherpe uitstekende rand van de slede- afsluiter, die vreemd genoeg bij dit wapen ook iets teveel uit de kast steekt. De conclusie die we dan kunnen trekken is dat ook deze delen niet gelijk zijn. Misschien wel bij de latere productiemodellen. We moeten niet vergeten, dit is een wapen uit de allereerste productie van het Model 9422 en bijna 50 jaar oud.

Zijn we tevreden?
Ja want de tang sight staat prachtig op dit wapen en zal de schutter veel meer rust geven tijdens richten. En de scores zullen hierdoor zeker omhoog gaan. En wat een mooi gezicht zo'n grote diopterschijf. En het wapen kan zonder problemen op dezelfde wijze vastgehouden worden zoals we gewend zijn.

Er werd nog even overwogen om de ander punt ook in dezelfde stijl iets af te schuinen. Daar wachten we mee maar kan altijd nog gebeuren. Dan is het wapen weer volledig aan twee kanten gelijk om te zien.
Voorlopig moet deze plaatsing eerst maar eens op de schietbaan getest worden. Maar voordat dit gedaan wordt moet nog een belangrijke actie genomen worden, het gehele wapen schoonmaken.

Het wapen volledig reinigen.
Na alle werkzaamheden dient het wapen even geheel uit elkaar genomen te worden. Alle delen werden gespoeld met Brunox olie en daarna met perslucht schoon gespoten. Er moeten natuurlijk geen spaantjes achterblijven. Niet alleen onze boorspanen maar ook de spanen die de patroontrekker heeft gemaakt na vele keren gebruik moeten het veld ruimen. En na maanden schieten is de kast van binnen bezaaid met zeer kleine messing spanen.

Tijdens de reiniging zijn alle delen onderhanden genomen. Het wapen is weer gereed voor de aankomende wedstrijden en zal enkel nog wat afstelling nodig hebben op het vizier. Daarna kan het langdurig presteren zoals het al bijna 50 jaar eerder heeft gedaan en in handen van vader en zoon van den Brakel.

Voordat men gaat bestellen nog een paar belangrijke punten over beide vizieren.

Skinner Sight, de voor- en nadelen.
- Een Skinner sight kan zonder gereedschap op de groef van de kast geschoven worden.
- Het is de vraag of de korrel kan blijven door de beperkte wijze van hoogteverstelling van de Skinner.
- De lengte van de vizierlijn wordt met 132 mm verlengd.
- Het vizier is degelijk, er zijn geen delen in te klappen tijdens plaatsen in de foedraal.
- Dit type vizier is niet authentiek en heeft nooit in de historie bestaan.
- Het ingeschroefde "aperture hole" heeft een te kleine rand, er is dus weinig afscherming voor het oog.  
- Het is toegestaan bij de door de WLASSH gereglementeerde schietwedstrijden.

Marbel Arms tang sight, de voor- en nadelen.
- Een Marble Arms tang sight moet geplaatst worden met behulp van gereedschappen, er moet schroefdraad getapt worden.
- De bestaande korrel kan blijven door de ruime hoogteverstelling van het vizier.
- De lengte van de vizierlijn wordt met 200 mm verlengd.
- Het vizier is meer kwetsbaar en dient altijd voorzichtig neergeklapt te worden tijdens plaatsen in een foedraal.
- Dit type vizier ligt dicht tegen een authentiek vizier aan. Het oogt werkelijk heel klassiek. 
- Het ingeschroefde "aperture hole" heeft een dikke rand en een grote diameter dus veel afscherming voor het oog.
- Het is uiteraard toegestaan bij de door de WLASSH gereglementeerde schietwedstrijden.