Inleiding
Het succes van het Winchester lever action Model 1894 was de reden dat het Model 9422 werd ontwikkeld. Het is al te zien aan de type- aanduiding want de cijfers 94 worden erin vernoemd. Een Model 94 om te zien maar dan in een .22 randvuur kaliber. 
Bij een .22 long rifle versie is de modelaanduiding: 

Model 9422

Bij de uitgebrachte .22 Magnum versie is de modelaanduiding:

Model 9422M 

Het Winchester Model 94, zoals deze simpel wordt genoemd was een verkoopsucces. Er werden vanaf het eerste productiejaar  (1894) tot heden, miljoenen exemplaren van dit model verkocht. Door zijn populariteit kwam in de jaren zeventig van de vorige eeuw de vraag van de gebruiker voor een lichtere versie weer om de hoek kijken. Er waren veel leuke klein kaliber wapens te koop voor de jeugd maar geen “mooi klassiek ogend” lever action model  van Winchester. In een ver verleden waren die wel te koop maar dat was al een tijd terug in de tijd. Wel was er het het Model 250 uit de jaren 1660-1970, een lever action wapen in kaliber .22 long rifle. Het was een “hammerless” model dus geen buitenliggende klassieke haan. Waarschijnlijk had het niet de juiste uitstraling voor een groot succes, zie de afbeelding hieronder. 

De fabriek nam deze vraag van de gebruiker zeer serieus en men ging een klassieke lever action in kaliber .22 long rifle ontwikkelen. Voor de fabriek geen probleem want er was juist flink geïnvesteerd in nieuwe CNC- apparatuur. Het model verscheen in 1972 op de markt en zou 33 jaar lang in productie blijven. De productie werd gestaakt een jaar voor het sluiten van de fabriek in New Haven in 2006. Anders was dit beroemde model waarschijnlijk nog langer in productie gebleven. Er zijn ongeveer 850000 stuks van gemaakt. We gaan de technische verschillen tussen de oudgediende, Model 94 en de klein kaliber versie Model 9422, stuk voor stuk in dit artikel beschrijven en hopen zo een bijdrage te kunnen leveren om het inzicht in de lever action wapens te verbeteren. 

Het verschil tussen het Winchester Model 94 en 9422.

Leg je de twee modellen naast elkaar dan is er voor een niet- kenner niet direct veel verschil waar te nemen. Er is aan de buitenzijde niet direct een technisch verschil te zien tussen het oude ontwerp en het veel latere klein kaliber ontwerp. En ook de werking is voor de gebruiker gelijk. De hevel activeert in beide gevallen het mechaniek en er is een magazijnbuis onder de loop aanwezig.
Elk “leeg” en ontspannen meerschots lever action wapen zal bij openen van de hevel de vergrendeling opheffen, de slede- afsluiter openzetten en tegelijk het afvuurmechaniek spannen.
Bij sluiten van de hevel zal de slede- afsluiter weer voorwaarts gaan; een patroon opvoeren en in de kamer brengen en de vergrendeling weer waarborgen. Het wapen is schietklaar.
Het spreekt voor zich dat bij een afgevuurd wapen (dus niet leeg) in de eerste actie ook de lege huls naar buiten toe wordt afgevoerd.
De uitstraling is dus grotendeels hetzelfde en heeft men keurig de lijnen van de 94 kunnen waarborgen. In de 1972 catalogus stond dan ook deze beschrijving;

The Model 9422s are high- quality, lever action repeater rifles that have the unmistakable look and feel of the durable Winchester Model 94 center fire rifle.

Toch is het licht kaliber geweer echter niet te vergelijken met zijn zwaardere broer, het mechaniek is volledig anders. En bij nadere beschouwing vallen toch zeker een paar zaken direct op. Er is veel meer anders dan men verwacht.
We gaan ze stuk voor stuk behandelen maar eerst worden een paar bijzonderheden omtrent dit wapen genoemd.

Uitwerpen van de lege huls:
Beide systemen hebben een patroontrekker (extractor) en een ejector (uitwerper) in het mechaniek zitten.
Het eerste Model 94 wierp de hulzen naar boven toe uit, de latere modellen altijd naar opzij (rechts).
Het Model 9422 werpt de hulzen altijd rechts opzij uit het wapen.

Slagpin:
Beide systemen hebben een slagpin enkel is de 9422 uitgevoerd met een rechthoekige doorsnede slagpin en de 94 met een ronde slagpin.
De slagpin van de 9422 ligt vanzelfsprekend uit het midden door het randvuur principe.

Opvoeren van de patroon:
Alle lever action wapens hebben een patroondrager welke de patroon voor de kamer brengt. Er is echter een belangrijk verschil tussen beide wapens hoe dit gebeurt.
Bij een Model 94 wordt tijdens openen van het wapen (door de hevel) de patroon door de patroondrager voor de kamer gebracht.
Bij sluiten van het wapen wordt de patroon door de slede- afsluiter in de kamer gebracht. Bij een Model 94 is dit allemaal duidelijk waarneembaar door de schutter.

Bij een Model 9422 wordt bij openen van het wapen (door de hevel) een patroon op de patroonlift geplaatst. Deze blijft in de laagste stand staan.
Bij sluiten van het wapen worden achter elkaar de patroonlift met patroon omhoog gebracht en direct daarna door de slede- afsluiter in de kamer gebracht.
Dit is niet direct waarneembaar door de schutter.

Laden van het wapen:
Bij een Model 94 wordt de munitie via de laadpoort (Nelson gate) aan de zijkant van de kast in de magazijnbuis gestoken.
Bij een Model 9422 heeft men enigszins de oude methode van de eerste modellen weer opgepakt.
De munitie wordt direct via een opening aan de bovenzijde van de magazijnbuis in de magazijnbuis gebracht. Daarvoor moet men eerst de binnenbuis met veer uitnemen. Blokkeren gaat via een bajonet- aansluiting.

De rode pijl geeft aan waar men de patronen in kan laten vallen. De blauwe pijl geeft de bajonetsluiting aan van de binnenbuis. Deze moet voor het laden deels uit het wapen worden getrokken. Uiteindelijk is dit het buismagazijn.

Lengte van de loop:
Model 94
Alle Winchester Model 94 lever action wapens hebben een looplengte afgerond in hele inches.
Meestal verloopt de lengte per 4 inch maar in de uiterste lengte kan een 2 inch variatie aanwezig zijn.
Standaard maten zijn: 16, 20, 24, 26 en 28 inch. Buiten deze standaard maten kan men nog diverse andere maten tegenkomen maar allen in hele inches. T/m 20 inch noemt men het een carbine, daarboven wordt het een rifle genoemd.

Model 9422
Bij het Model 9422 is de standaard looplengte altijd 20,5 inch.
Daarbij zijn wat speciale modellen op de markt gekomen met een langere en zelfs kortere loop. Er is later zelfs een speciale korte versie op de markt verschenen welke zeer schaars is. Dit wapen heeft een 16,5 inch looplengte. Het wapen met de langere loop heeft een 22,5 inch looplengte.
Het is dus typisch dat de looplengtes van de lichte lever action modellen op halve inches zijn afgeleverd.

Bovenstaand model is schaars en lastig om in goede conditie te verkrijgen.

----------

Montage van de kolf:
Bij alle Winchester 94 modellen wordt de kolf opgesloten tussen de upper en lower tang.
Of in gewoon Nederlands tussen de boven en ondergreep. Vanaf de bovengreep loopt een lange bout door het hout heen naar de ondergreep toe. De bout aandraaien zal de kolf welke van achter naar voren is ingeschoven, vastzetten.

Bij een Model 9422 is ook in de onder- en bovengreep geen bout te zien. Het wapen is op alle fronten een “clean” model gebleven.
De kolf kan afgenomen worden door eerst de kolfplaatschroeven los te draaien en vervolgens de centrale bout welke diep in het midden van de kolf ligt, los te draaien.
De kolf wordt dus dus met een bout aan de achterzijde van de kast vastgezet en is niet zichtbaar.

Voorhout:
Het voorhout op een Model 9422 wordt op dezelfde wijze gemonteerd als gedaan wordt bij een Model 94.

----------

Gebruikte munitie:
Voor een Model 94 wordt centraalvuur munitie gebruikt, dus munitie met een centraal in de hulsbodem gelegen slaghoedje.
Het hangt af welk kaliber het specifieke Model 94 heeft. Dit model is in een veelvoud aan kalibers geleverd.

Een Model 9422 kan veelal 3 typen kalibers verschieten, allen .22 randvuur. Er is dus geen slaghoedje aanwezig, het slagsas voor ontbranding is in de rand van de patroon verwerkt.
De patronen die in een Model 9422 verschoten kunnen worden zijn: .22 short, .22 long en .22 long rifle. Deze staan altijd op de loop van het desbetreffende model aangegeven, zie de afbeelding hieronder.

Latere 9422 modellen hebben enkel de .22 long en de .22 long rifle op de loop staan.
Door een productie- aanpassing kon de short niet meer bedrijfszeker geladen worden en heeft men deze kaliberaanduiding weggelaten.

Een Model 9422M kan enkel 1 patroon verschieten en wel de randvuurpatroon .22 Magnum of officieel omschreven, de .22WMR.
De achterste aanduiding staat voor Winchester Magnum Rimfire.
Deze patroon niet verwarren met een .22 MiniMag. Deze vergissing hoort men al te vaak.
Bijzondere 9422M modellen zijn de Win Cam en de Win Tuff.

Zichtbare verschillen van de kast.
Wat direct opvalt is het verschil in uitvoering van de kast. De kast van een Model 9422 is een stuk slanker dan die van het Model 94 en er zijn minder boutjes en asjes te zien. Een 9422 kast is dus erg “clean” om te zien.

Rechterzijde van de 94 kast:
Bij dit Model 94AE is aan de rechter zijkant van de kast een laadpoort te zien.

Rechterzijde van een 9422 kast:
Bij het Model 9422 is het heel strak uitgevoerd. Er is enkel een uitwerp- opening te zien, zie afbeelding hieronder.

Bovenzijde van de 94 kast:
Een Model 94 is aan de bovenzijde van de kast open; je kan het mechaniek zien werken tijdens repeteren. Ook is een lege kamer snel te controleren. De rode pijl laat ook nog even zien dat het hier om een ouder type 94 gaat met een Top Eject uitwerpsysteem. De pijl is in het midden van de patroontrekker geplaatst, de dunne naden zijn net te zien. Er zijn dus ook geen boutjes zichtbaar voor een kijkermontage.

Bovenzijde van de 9422 kast:
Bij het Model 9422 is de bovenzijde van de kast geheel gesloten en kan men tijdens repeteren niet zien wat er gebeurt. Dat heeft consequenties voor de veiligheid. Om een lege kamer goed te kunnen controleren moet men het wapen enigszins kantelen.

Speciale richtmiddelen plaatsen.

Richtkijker monteren op een Model 94:
De eerste 94 modellen wierpen hun lege huls naar boven toe uit (Top Eject). Een kijker monteren is dan lastig en kon alleen met speciale aanpassingen plaatsvinden. Bij de latere 94 modellen werden de hulzen naar opzij uitgeworpen. De term Angle Eject (AE op de loopaanduiding) werd toen gebruikt. Alle latere 94 wapens zijn dus Angle Eject modellen. Dat is altijd te zien aan de verlaging van de kast aan de rechterzijde. De blauwe pijlen geven het begin en het eind van deze uitfrezing in het staal aan. De klant wilde immers de mogelijkheid hebben om een kijker te kunnen plaatsen. De kijker kan gemonteerd worden door 4 kleine boutjes te demonteren welke in de bovenzijde van de kast zijn gedraaid. Op deze vrijgekomen schroefdraad- bevestigingspunten kan men dan de kijkermontage plaatsen.

 
Het monteren van een kijker op de kast van een Model 9422 is simpel en altijd mogelijk geweest. Uitwerpen van de huls geschiedt bij dit wapen immers altijd naar opzij.
Op de bovenzijde van de kast is een zwaluwstaart- infrezing aangebracht welke het monteren van een richtkijker vereenvoudigd.

In Amerika werd het wapen in deze uitvoering veel gebruikt voor plinking, een vorm van recreatieschieten op blikjes. Maar ook voor de jacht werd het klein kaliber wapen populair maar dan in het veel sterkere kaliber .22 WMR (Winchester Magnum Rimfire).
----------

Veiligheidsvoorziening in de kast.

Veiligheid in de kast van een Model 94:
Een veel gebruikte veiligheidsvoorziening in een 94 kast is de zogenaamde “cross bolt safety”. Dat is een pin welke dwars in de kast is geplaatst en door deze in te drukken wordt hij voor de haan geplaatst. De haan kan enkel op de pin slaan en niet op de slagpen. Het wapen kan als technisch alles in orde is nooit op deze wijze afgaan.
Later werd de veiligheidsbediening gewijzigd en geplaatst op de bovengreep middels een schuif. Dat heet dan weer een “tang safety”. Deze wijze van plaatsen belet wel de montage van een tang sight. (authentieke klapdiopter van het merk Lyman of Marble).

Veiligheid in de kast van een Model 9422:
Er is in de gehele productieperiode geen soortgelijke veiligheidsvoorziening aanwezig geweest in dit model. Er is enkel een half cock stand aanwezig voor doorgeladen dragen. De haan tijdens spannen laten schieten zal echter geen schot doen afgaan!

Bovenstaand wapen is dus uitgerust met een Marble Arms tang sight dioptervizier.

----------

De hevel met greepveiligheid

De greepveiligheid van een Model 94:
Een Winchester Model 94 is ook uitgerust met een greepveiligheid. Wordt de hevel gesloten en men pakt het wapen vast dan moet de hevel strak tegen het onderframe worden aangedrukt. Op dat moment drukt de bovenzijde van de hevel op een kleine pen welke uit het onderframe steekt. De pen wordt tegen de veerdruk in naar boven gedrukt en maakt de weg vrij naar achteren voor de trekker. Er kan zo gevuurd worden. Is de hevel niet goed ingedrukt, dan wordt de trekker geblokkeerd en kan er niet gevuurd worden.

De greepveiligheid van een Model 9422:
Een Winchester Model 9422 heeft geen greepveiligheid in zijn mechaniek opgenomen.
Dat is een bijzonder detail want waarom niet? Deels werden deze wapens gebruikt door de jeugd; waarom dan een extra veiligheid weglaten? Daar kunnen we nog geen juist antwoord op geven.

Vergrendeling van het wapen.

De vergrendeling van een Model 94:
Alleen het Winchester Model 94 heeft direct haaks achter de slede- afsluiter één vergrendelblok. Dit vergrendelblok werkt als een valblok en zal bij openen van de hevel recht naar onderen worden getrokken en zo de achterwaartse beweging van de slede- afsluiter mogelijk maken. Het is een heel sterk en simpel te produceren systeem.

De rode pijl geeft het vergrendelblok aan. Dit vergrendelblok of ook wel valblok genoemd wordt bij openen van de hevel naar beneden getrokken door de scharnierende onderkant van de kast, link genaamd. De link is hier herkenbaar door de blauwe pijl.

De vergrendeling van een Model 9422:
De vergrendeling van het Model 9422 werkt anders. Bij dit model bestaat de slede- afsluiter uit twee delen. Deze delen zijn d.m.v. een pin los- scharnierend met elkaar verbonden. Op het voorste deel is aan de bovenzijde een nok geplaatst welke bij gesloten wapen in de bovenzijde van de kast grijpt. Daar is een soortgelijke uitsparing uitgefreesd.
Het voorste deel kan door de vorm en het scharnier iets kantelen.

Bij openen van de hevel zal deze het achterste deel van de slede- afsluiter naar achter duwen. Het schuine vlak in de uitsparing (rode pijl) zal het voorste deel eerst naar beneden duwen en daarna naar achter trekken. De nok van de vergrendeling (blauwe pijl) zal uit de uitsparing van de kast worden getrokken. De rode stip geeft het aangrijpingspunt weer van de hevel op de slede- afsluiter.

Naast de uitsparing is een sleuf te zien, deze is om de kop van de hevel (lever) ruimte te geven tijdens scharnieren (open en sluiten van het wapen) en bewerkingssporen.

----------

Conclusie
In het onderstaande overzicht zijn de overeenkomsten tussen het Model 94 en 9422 goed te zien. Eerst wordt het onderdeel of werking van een Model 9422 genoemd en dan of het wel of niet gelijk is aan een Model 94. De belangrijkste punten zijn genoemd.

Het merendeel van de punten welke betrekking hebben op de uitstraling zijn gelijk aan het Model 94. Alle andere genoemde punten, uiteindelijk de technische en meest belangrijke delen, zijn qua uitvoering en werking juist niet gelijk aan het Model 94.

We kunnen hiermee aantonen dat een Winchester Model 9422 een geheel ander ontwerp is dan een Model 94.
Dus sluit de conclusie aangaande de uitstraling van het wapen naadloos aan op de fabriekskreet die eerder in 1972 is gebruikt in de reclame.

The Model 9422s are high- quality, lever action repeater rifles

that have the unmistakable look and feel of the durable

Winchester Model 94 center fire rifle.

----------

Bijzonder aan deze foto is dat de voorloper van het Model 9422 er ook tussen staat. Dat is van links gezien het 5e wapen, een Winchester Model 250. Dit wapen werd geproduceerd van de 1960's tot halverwege de jaren 70. Een belangrijk verschil ten opzichte van de latere 9422 is de afwezigheid van een externe haan. Het is dus een “hammerless” model. De andere lever action modellen zijn van Savage en Marlin.